De overkapping van de Maas, het van den Ende Theater bij het Bassin of de Calatrava Campus in Randwyck. Stuk voor stuk ambitieuze projecten die uiteindelijk nooit zijn uitgevoerd. Ergens tussen idee en werkelijkheid sneuvelden ze. Bureau Europa brengt met de tentoonstelling ‘Die Unvollendete’ een eerbetoon aan niet-gerealiseerde projecten. Een reis door een Maastricht dat had kunnen zijn, maar nooit is geworden.

Een artikel door stadsreporter Karin Somers
Foto’s door Jonathan Vos

Toekomstdromen

De titel ‘Die Unvollendete’ verwijst naar de onvoltooide symfonie van Schubert. “Maar is een stad eigenlijk wel ooit af?” vraagt Saskia van Stein, directeur van Bureau Europa en naast Remco Beckers een van de curatoren, tijdens de opening. Wethouder Gert-Jan Krabbendam geeft in zijn openingswoord alvast een schot voor de boeg: “Onze stad groeit waarschijnlijk niet meer, maar verandert wel constant. De komende tijd misschien wel meer dan in de afgelopen 300 jaar tezamen. We moeten ons steeds aanpassen aan een veranderende samenleving.” Volgens de wethouder is ‘Die Unvollendete’ dan ook meer dan alleen een verzameling onvoltooide projecten. “Het laat zien dat er meerdere toekomsten mogelijk zijn. Hier kunnen we van leren. De toekomstdroom van de een, is misschien wel een nachtmerrie voor de ander. Maar die toekomst is niet in beton gegoten, dus laten we blijven denken in mogelijkheden.”

Schetsen en maquettes

Wie naar de expositie loopt door Bureau Europa, wandelt eerst langs 70 jaar geschiedenis. Van woningnood, het sluiten van de mijnen en de oliecrisis naar de vastgoedzeepbel en de groeiende rol van duurzaamheid. Factoren die van invloed zijn op de plannen van stedenbouwkundigen, architecten, landschapsontwerpers, politici en projectontwikkelaars. Zij komen aan het woord in de documentaire die speciaal gemaakt is voor de tentoonstelling. ‘Orakels’ zoals Saskia ze noemt, vertellen over hun onvoltooide projecten, over waar ze trots op zijn of wat hen opvalt in de hedendaagse stadsontwikkeling. Architect Marc Maurer, voormalige wethouders Gerdo van Grootheest en Mirjam Depondt en MaastrichtLAB kernpartner Carola Janssen komen aan het woord. In de expositie zelf zijn maquettes te zien, bundels met concrete ontwerpen en schetsboeken vol dromen en experimenten. Het enorme schaalmodel van de Calatrava Campus valt meteen op doordat het de enige is die niet hangt, maar op pootjes staat. Met zijn 250 kilo was de gewichtige maquette veel te zwaar.

De huidige toekomst

Van sommige plannen waren alleen de schetsen beschikbaar. Roel Slabbers en Joey Rademakers van De Nieuwe Context hebben daarom enkele visualisaties gemaakt. Hierdoor weten we nu hoe bijvoorbeeld het idee van David Jokinen uit 1967 voor de Boschstraat eruit zou hebben gezien. Een sierlijke betonnen krul waar fietsers en voetgangers vrij onderdoor konden gaan. Roel en Joey richten zich met De Nieuwe Context al zo’n drie jaar op herstructurering, herbestemming en restauraties. “Dat is wel het grote verschil met wat je hier ziet”, vertelt Roel. “Vroeger had een architect echt een tabula rasa en verzon iets geheel nieuws. Wij richten ons tegenwoordig meer op wat er is. We tonen wat er nog meer kan en laten zo mensen kansen zien.” Joey vult aan: “Het valt mij op dat de stad Maastricht heel erg op zoek is naar haar identiteit, maar die heeft ze al. Men is constant op zoek naar vernieuwing, maar dat betekent niet altijd verbetering.” ‘Die Unvollendete’ geeft bezoekers in ieder geval een kijkje in het Maastricht dat had kunnen zijn.

De tentoonstelling ‘Die Unvollendete – Nooit gebouw Maastricht’ is nog te zien tot 2 april 2018. Voor meer informatie, klik hier .